-
1 тамыры кору
уничтожа́ться/уничто́житься (совсе́м) -
2 тамыры тибү
быть ещё живы́м, де́ятельным, жизнеспосо́бным -
3 төбе-тамыры
сущ.осно́вы, исто́ки; причи́ны (чего-л.)явызлыкның төбе-тамыры кайда? — где исто́ки зла?
төбе-тамыры нәрсәдә соң? — в чём же основна́я причи́на?
-
4 елан тамыры
бот. змееви́к, го́рец змеи́ный, шалфе́й -
5 җан тамыры
1) жи́зненный нерв, центр (чего-л.)2) уязви́мое ме́сто -
6 ир тамыры
бот. аи́р -
7 кан тамыры тыгылу
заку́порка вен -
8 көнчелек тамыры
1) чу́вство ре́вности2) чу́вство за́висти -
9 кул тамыры
разг. пульс -
10 сүз тамыры
ко́рень сло́ва -
11 тормыш тамыры
жи́зненный ко́рень; коренно́й вопро́с жи́зни, ко́рень жи́зни -
12 төбе-тамыры белән
основа́тельно, коренны́м о́бразом -
13 кан тамыры
kan damarı -
14 җир тамыры
-
15 төбе-тамыры
: töbe-tamırı belän с корнем, в корне -
16 тамыр
I 1. сущ.1) ко́рень расте́нияеланның үзен үтерсәң дә, теше кала, сырланның үзен өзсәң дә тамыры кала — (посл.) е́сли да́же убьёшь змею́ - зуб всё равно́ оста́нется, е́сли да́же вы́рвешь подмаре́нник, ко́рень его́ всё равно́ оста́нется
тамыры тирәнгә күрә — оттого́, что ко́рни ушли́ глубоко́ (вглубь)
2) жи́ла разг. сосу́д (кровеносный и т. п.) в органи́змекан тамырлары — кровено́сные сосу́ды
лимфа тамырлары — лимфати́ческие сосу́ды
җилкә тамырлары — ше́йные сухожи́лия
яфрак тамыры — прожи́лки ли́стьев
4) тех. жи́лы ( в кабеле)5) геол. жи́лка, прожи́лка в го́рных поро́дахалтын тамыры — прожи́лка зо́лота ( в породе)
6) перен. ко́рень, ко́рни, глубо́кая причи́на (какого-л.) собы́тия, происше́ствия, явле́ния и т. п.империализмның тарихи тамырлары — истори́ческие ко́рни империали́зма
7) перен. жи́лка, жи́лки, скло́нность, потенциа́льные черты́ в хара́ктере, интелле́кте челове́ка ( в татарском языке как правило об отрицательных проявлениях)көнчелек тамырлары — скло́нность к ле́ни, лень
8) грам. ко́рень сло́ва; осно́ва (сло́ва)этимологик тамыр — этимологи́ческий ко́рень
бер иҗекле тамырлар — односло́жные ко́рни
телнең тамырлар составы — соста́в корне́й (корнево́й соста́в) языка́
9) мат. ко́рень, радика́л числа́, математи́ческого выраже́ния и т. п.сан тамыры — ко́рень числа́
тигезләмәнең тамырлары — ко́рни управле́ния
10) в знач. нареч. тамырыннан, тамырдан; в ко́рне, коренны́м о́бразом; радика́льноявызлыкны тамырыннан йолкып ташлау — вы́рвать зло с ко́рнем
тамыр үзгәртү — радика́льно измени́ть
2. прил.тамыр өзү — пресе́чь в ко́рне
1) сде́ланный из ко́рнятамыр табак — ча́ша, вы́резанная из большо́го ко́рня де́рева
2) грам. корнево́йтамыр сүз — корнево́е сло́во
3) перен.; редко коренно́йтамыр сәбәпләр — коренны́е причи́ны
•- тамыр табу
- тамыр бете
- тамыр бүлбесе
- тамыр җибәрү
- тамыр җәю
- тамыр турагыч
- тамыр үсентесе
- тамыр чире
- тамырга китү
- тамыр кузгалту
- тамыр тартылу
- тамырга бетү
- тамырга гына бетү
- тамырга сугу
- тамырга тап булу
- кирәкле тамырга тап булу
- тамырга таралу
- тамырларга таралу
- тамыры кору
- тамыры тибү
- тамырын йолку
- тамырын корыту
- тамырына балта чабу II сущ.1) род, пле́мя, поро́да, круг ро́дственниковбезнең тамырдан — из на́шего ро́да
тамырларым минем исәнме? — жи́вы ли мои́ ро́дственники?
Туган - бавыр дус - тамыр — (посл.) ро́дственник - что душа́ (се́рдце), друг - что ро́дственник
2) этногр. ненаречённый, та́йный возлю́бленный (у казахов, киргизов, а также у татар живущих среди них)3) редко свой, ро́дственный или дру́жескийтамыр кешем бар — у меня́ есть свой челове́к
-
17 төп-тамыр
=төбе-тамыры белән; =төпләре-тамырлары беләна) коренны́м о́бразом; оконча́тельнотөбе-тамыры белән йолку — оконча́тельно искорени́ть
б) со все́ми подро́бностямитөбе-тамырын белү — знать всю подного́тную; знать все подро́бности (всю историю, всю родословную)
-
18 билчән
-
19 валерьян
сущ.; биол.ж = валериан(а)валерья́на, валериа́нка || валерья́новый, валериа́новыйвалерьян исе — валерья́новый за́пах
валерьян тамыры — валериа́новый ко́рень
-
20 елан
сущ.1) змея́ || змеи́ныйагулы елан — ядови́тая змея́
елан га табыну — поклоне́ние зме́ям; змеепокло́нство
елан агуы — змеи́ный яд
елан ысылдавы — змеи́ное шипе́ние
••елан агуы тешендә, адәмнеке телендә — посл. у змеи́ яд в зуба́х, у челове́ка - на языке́
елан җылыга ияләшә — погов. ≈ ры́ба и́щет где глу́бже, а челове́к - где лу́чше (букв. змея́ во́дится там, где тепло́)
елан чаккан киндерәдән курыккан — посл. ≈ кого́ медве́дь драл, тот и пня бои́тся (букв. кого́ змея́ укуси́ла, тот и бечёвки бои́тся)
2) перен.; бран. подле́ц, злоде́й; а́спид, змея́ подколо́днаяул еланнан котылдык инде — наконе́ц-то изба́вились от э́того злоде́я
•- елан баласы
- елан балыгы
- елан елы
- елан карагы
- елан көпшәсе
- елан тамыры
- елан теле
- елан үләне
- елан ясмыгы••елан акылы — змеи́ная му́дрость
елан аягын кискән нәрсә — ≈ прово́рный, ло́вкий; о́пытный; вида́вший ви́ды, проше́дший ого́нь, во́ду и ме́дные тру́бы
елан йоткан — злой, вре́дный (букв. проглоти́вший змею́)
елан кабыгын салу — двуру́шничать, де́йствовать исподтишка́
елан мөгезе генә юк — недостаёт то́лько пти́чьего молока́ (букв. то́лько змеи́ного ро́га нет)
елан чаккан — шу́стрый, быва́лый (букв. ужа́ленный змеёй)
елан яше ялаган — о́чень хи́трый, кова́рный
елан дай бөтерелү (елан дай сарылу) — извива́ться (ползти́) ужо́м (льстить, подхали́мничать)
- 1
- 2
См. также в других словарях:
шеке тамыры жіңішке — (ҚХР) мінезі жаман, ашушаң … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
чөгендер — Тамыры ашамлык һәм терлек азыгы итеп кулланыла һәм шулай ук шикәр җитештерүгә китә торган яшелчә үсемлеге. Шуның юан тамыры … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кызылтамыр — Тамыры кызыл булган үләнчел үсемлек; рус. Кузьмичева трава … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сельдерей — Тамыры һәм яфрагы аш тәмләткеч итеп кулл. тор. икееллык яшелчә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ир — 1. Хатын кызга капма каршы җенестәге кеше с. (ир бала 2. с. Ирләр өчен билгеләнгән ирләр киеме. Ирләргә хас, ирләрдәге кебек ирләр тавышы 3. Малайлык, егетлек чорын үткән, олыгайган кеше 4. с. күч. Батыр йөрәкле, булдыклы 5. Хатынның бергә тормыш … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
керән — Кәбестәсыманнар семь. тамыры аш тәмләткеч итеп кулл. тор. үсемлек. Шуның ачы тамыры, шуннан ясалган аш тәмләткеч … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чук — I. и. 1. Нәр. б. бизәү өчен хезм. итә торган, төрле төстәге җепләрдән, нечкә баулардан һ. б. ш. эшләнгән бер бәйләм 2. Нәр. б. читеннән куе булып тоташ салынып төшкән җепләр, нечкә баулардан һ. б. ш. торган буй, чачак 3. Кулның беләзектән алып… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бек — 1. (Тау., Қош.; Шығ.Қаз., Зайс.; ҚХР) гүлді шөптің тамыры, оны адам жейді, дәмі картошка сияқты, үгітіліп тұрады, жұмсақ, бос болады. Ол таудан б е к алып келді (Тау., Қош.). 2. (ҚХР) таулы жерде өсетін ақ гүлді, тамыры жеуге келетін көп жылдық… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
теңіз — арыстаны. зоол. Ескекаяқтылар тобына жататын, ірі денелі теңіз жануары. Олардың негізгі тағамы – балық. Т е ң і з а р ы с т а н д а р ы көктем мен жазда Калифорния жағалауларында, Жапон теңізі аралдарында мыңдап жатақтар құрады (Су асты. тіршілік … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
аорта — Йөрәкнең сул ягыннан башланып, тәннең үпкәдән башка барлык әгъзаларын кан белән тукландыра торган иң юан төп кан тамыры … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
артерия — 1. Йөрәктән чыккан канны әгъзаларга тарата торган калын стеналы кан тамыры 2. күч. Әһәмияте зур булган бәйләнеш юлы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге